Schorsing en ontslag van rechters

De Grondwet bepaalt dat rechters voor het leven worden benoemd. Toch doen zich situaties voor waarin een rechter moeten kunnen worden geschorst of ontslagen, bijvoorbeeld wanneer hij lichamelijk of geestelijk niet meer in staat is zijn werk te doen. De wettelijke procedure houdt in dat de Hoge Raad een beslissing tot schorsing of ontslag neemt op vordering van de procureur-generaal. In 2018 heeft de procureur-generaal 2 gevallen voorgelegd aan de Hoge Raad.

Schorsing en ontslag
De eerste zaak betrof een rechter die wegens ziekte langdurig en volledig arbeidsongeschikt was. Verbetering van die situatie was uitgesloten zodat re-integratie in de eigen of een andere passende functie niet aan de orde was. De Hoge Raad oordeelde dat was voldaan aan de voorwaarden voor ontslag wegens ziekte en verleende op die grond het ontslag (HR 29 juni 2018, ECLI:NL:HR:2018:1123).

De tweede zaak betrof eveneens een rechter die volledig arbeidsongeschikt was geworden. Maar na een periode van re-integratie was zij gedeeltelijk arbeidsgeschikt en had zij haar werkzaamheden voor een aantal uren hervat. Voor dergelijke gevallen bepaalt de wet dat de Hoge Raad de betrokken rechter kan herplaatsen in diens ambt voor het aantal uren dat hij zijn werkzaamheden weer kan verrichten en hem ontslag verleent voor het aantal uren dat hij dit niet meer kan. In deze zaak stelde de Hoge Raad vast dat het aantal uren dat de rechter daadwerkelijk werkzaam was het voor haar maximaal haalbare was. De Hoge Raad heeft de rechter overeenkomstig dat gegeven herplaatst en voor het overige ontslagen (HR 5 oktober 2018, ECLI:NL:HR:2018:1962).

Normvorming en evaluatie
Het komt voor dat incidenten waarbij een rechter is betrokken onder de aandacht komen van de procureur-generaal bij de Hoge Raad. Ook als die gebeurtenissen geen aanleiding geven om een vordering tot een sanctie in te stellen, kunnen zij wel aanleiding zijn voor een evaluerend gesprek van de procureur-generaal met de betrokken rechter. Dergelijke gesprekken hebben in 2018 tweemaal plaatsgevonden met het oog op reflectie op toepasselijke normen aangaande incidenten.