Digitalisering

Digitalisering is belangrijk en onmisbaar, ook voor de rechtspraak. Het is belangrijk voeling te houden met de technische en maatschappelijke ontwikkelingen op dit terrein en hierop zoveel mogelijk in te spelen. Dat doet de Hoge Raad dan ook. Op 17 december 2018 opende de minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker het digitale portaal in strafzaken: het zevende naar tevredenheid verlopen IT-project bij de Hoge Raad in 4 jaar tijd.

Het portaal maakt digitaal procederen in strafzaken in cassatie mogelijk. Advocaten en leden van het Openbaar Ministerie (OM) die in cassatie procederen kunnen in deze zaken 24 uur per dag stukken indienen en ook de digitale dossiers in hun zaken inzien.

Met kleine stapjes, grote betrokkenheid van de gebruikers en een gebruikersvriendelijk systeem heeft de Hoge Raad gedurende een aantal jaren positieve resultaten op digitaal gebied weten te bereiken. De zeven projecten bij de Hoge Raad werden binnen de afgesproken tijd en een relatief beperkt budget gerealiseerd. Het gaat deels om projecten die niet alleen voor de Hoge Raad relevant zijn, maar die inmiddels ook aan andere organisaties in de rechtspraak beschikbaar zijn gesteld.

Het begon in 2016 met het portaal waarin prejudiciële vragen in civiele zaken worden gepubliceerd. De infrastructuur van het portaal werd gelegd, alle inlogmiddelen konden worden getest. Er was daarbij alleen nog sprake van eenzijdige communicatie, van de Hoge Raad naar buiten. Het portaal werd een jaar later uitgebreid met de prejudiciële vragen in belastingzaken. Op verzoek van de belastingsector werd het voor iedereen mogelijk via het portaal in te spreken. Tweezijdige communicatie werd daarmee mogelijk gemaakt. In maart 2017 ging het portaal open voor de civiele vorderingsprocedure. Digitaal procederen in deze procedure werd verplicht; er was sprake van een volledig gedigitaliseerd civiel proces. Daarna volgde het portaal van het Netherlands Commercial Court (NCC). Dat is een portaal dat de civiele vorderingsprocedure bij rechtbank en gerechtshof ondersteunt. Inmiddels is dit portaal door de rechtbank Amsterdam succesvol in gebruik genomen, op basis van vrijwilligheid van partijen in een megazaak. Verder heeft een gebruikersgroep bij de Hoge Raad het zesde project, de E-library, ontwikkeld. Dat is een digitale bibliotheekcatalogus, met meer dan 110.000 titels. 7.000 titels zijn plaatsonafhankelijk, 24 uur per dag toegankelijk en voor iedereen in de rechtspraak digitaal te lezen. Deze applicatie is inmiddels aan de hele rechtspraak beschikbaar gesteld en het aantal digitaal beschikbare boeken stijgt iedere week. De mogelijkheid om de applicatie ook aan het OM en aan het ministerie van Justitie en Veiligheid aan te bieden wordt met beide organisaties onderzocht. Daarnaast heeft de Hoge Raad in september 2018 een eigen digitale zoekmachine in gebruik genomen, met als resultaat dat gebruikers in meer dan 90% van de gevallen bij de eerste 10 getoonde zoekresultaten vinden wat zij zochten.

De uitvoering van deze projecten is mogelijk gebleken doordat de Hoge Raad een aantal leidende praktische uitgangspunten bij zijn projectaanpak hanteert. In de eerste plaats is dat de keuze om de ontwikkeling nauw te laten aansluiten bij de bestaande praktijk. Evolutie in plaats van revolutie. De ontwikkelingen worden vormgegeven in nauwe samenwerking met direct betrokken professionals. Systemen worden in een kleine groep, waarin alle relevante functiegroepen zijn vertegenwoordigd, uitgedacht en ontwikkeld en vervolgens in groter verband getoetst. De IT-ontwikkelaar en de eindgebruiker hebben intensief contact met elkaar, tussenresultaten worden getoond en bediscussieerd en de eindgebruiker heeft inspraak in de functionaliteit die hij wenst.